Cây chùm ngây cung cấp một lượng lớn chất dinh dưỡng, vitamin và khoáng chất mà cơ thể chúng ta cần. Nhưng cây chùm ngây là gì? Nó đến từ đâu? Làm thế nào chúng ta có thể sử dụng nó? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết nhé!
Cây chùm ngây là gì?
Cây chùm ngây là một loại cây có giá trị kinh tế cao về cả mặt thực phẩm lẫn dược liệu trị bệnh.
- Tên khác: Ba đậu dại, rau chùm ngây, cây dùi trống, cây cải ngựa vv..
- Tên khoa học: Moringa oleifera
- Giới: Thực vật
- Bộ: Cải
- Họ: Chùm ngây
- Chi: Moringa (chùm ngây)
- Loài: M. oleifera
Mô tả cây chùm ngây
- Đặc điểm sinh thái của cây chùm ngây
- Thân: gỗ nhỏ,có thể mọc cao tới chục mét, óng chuốt và không có gai.
- Lá: dài 30-60cm, hình lông chim, màu xanh
- Hoa: màu trắng kem, mọc thành chùm ở nách lá, có lông tơ và nhiều mật.
- Quả: màu nâu, dạng nang treo, dài 25–40cm, ngang 2cm, có 3 cạnh, chỗ có hạt hơi gồ lên, dọc theo quả có khía rãnh.
- Hạt: màu đen, tròn có 3 cạnh, lớn cỡ hạt đậu Hà Lan.
Phân bố
Cây chùm ngây được trồng rộng rãi ở Phi châu, Trung Mỹ, Nam Mỹ, Đông Nam Á. Ở Việt Nam chùm ngây phân bố tại nhiều nơi như Thanh Hóa, Ninh Thuận, Bình Thuận, vùng Bảy Núi ở An Giang, đảo Phú Quốc v.v.
Bộ phận dùng, thu hái
- Bộ phận dùng: Quả, rễ, lá non, hoa và các nhánh non
- Thu hái: Thu hoạch quả từ tháng 7 đến tháng 9. Lá có thể thu hái quanh năm. Hoa từ tháng 4 – 6.
Giá trị dinh dưỡng
Chùm ngây bản thân nó là một dược liệu, được tuyên bố bởi nhiều nền văn hóa và cộng đồng dựa trên kinh nghiệm thực tế hiện đang dần được khoa học xác nhận. Qua nghiên cứu, trong chùm ngây được tìm thấy có chứa nhiều chất dinh dưỡng thiết yếu, chất ví dụ, vitamin, khoáng, axit amin, beta – carotene, chất chống oxy hóa, chất dinh dưỡng chống viêm và axit béo omega 3 và 6
Thành phần dinh dưỡng của cây đóng vai trò thiết yếu trong các đặc tính dược liệu, dinh dưỡng và trị liệu. Người ta tin rằng moringa để lại bao gồm nguồn vitamin (C, A, B1, B2, B3, B5, B6, B9), khoáng chất (Canxi, Sắt, Magie, Mangan, Phốt pho, Kali, Natri, Kẽm) cũng như protein cao. Khi có trọng lượng bằng nhau, cây chùm ngây lượng vitamin A cao gấp 5 lần so với củ cà rốt, vitamin C cao gấp 8 lần quả cam, sắt cao gấp 3 lần cải bó xôi, canxi cao gấp 4 lần so với sữa, đạm cao gấp 3 lần so với chuối và gấp 2 lần so với sữa chua.
Công dụng của cây chùm ngây
Do sở hữu một bảng thành tích đầy những giá trị dinh dưỡng nên chùm ngây cũng mang lại rất nhiều công dụng thiết thực cho sức khỏe của con người.
- Ngừa ung thư: Chiết xuất từ lá chùm ngây có chứa nhiều vitamin, chất oxy hóa và niazimicin một hợp chất giúp làm tăng hệ miễn dịch và ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ung thư.
- Giảm nguy cơ mắc bệnh tim: Các chất oxy hóa trong lá có thể giúp ngăn ngừa tổn thương tim và duy trì một trái tim khỏe mạnh. Ngoài ra lá cây cũng có tác dụng làm hạ lượng cholesterol giảm nguy cơ mắc bệnh tim.
- Bảo vệ gan: Hoạt chất silymarin chứa trong lá chùm ngây có tác dụng làm tăng chức năng men gan, hỗ trợ bảo vệ gan khỏi tổn thương sớm có thể gây ra do tiêu thụ thực phẩm giàu chất béo.
- Giảm đau hạ sốt, chống viêm loét dạ dày: Hoạt chất saponin cũng có thể có tác dụng giảm đau, hạ sốt và hỗ trợ bảo vệ mô thận, gan. Hơn nữa, lượng lớn chất chống oxy hóa từ lá chùm ngây như flavonoids, oleanolic acid, hyperoside, terpenoid và rutosid có tác dụng chống viêm loét dạ dày do rượu.
- Diệt nấm: cao chiết lá chùm ngây có tính kháng khuẩn mạnh mẽ giúp tiêu diệt nấm Candida albicans và chủng khuẩn Gram dương như Enterococcus faecalis, Staphylococcus aureus. Đồng thời, chúng giúp làm yếu đi hoạt động của vi khuẩn Gram âm như Pseudomonas aeruginosa, Salmonella typhimurium, Klebsiella pneumoniae và Escherichia coli.
- Hỗ trợ điều trị bệnh sỏi thận: Rau chùm ngây có tính lợi tiểu, giúp phá hủy và loại bỏ sỏi thận.
- Hỗ trợ điều trị huyết áp cao, tiểu đường: chùm ngây là một nguồn chất chống oxy hóa cực kỳ phong phú như quercetin và axit chlorogenic. Đối với những người đối phó với bệnh tiểu đường và lượng đường trong máu cao, tiêu thụ thường xuyên lá chùm ngây, rễ và hạt cũng có thể giúp giảm đáng kể lượng đường trong máu.
- Giúp trị táo bón: Rau chùm ngây có hàm lượng chất xơ hoà tan và không hòa tan cao. Chính nhờ hoạt chất này, chúng có tác dụng thúc đẩy nhu động ruột, giảm chứng táo bón.
- Bổ sung sắt, ngừa thiếu máu: Cứ 100 gram bột lá chùm ngây khô giúp bổ sung khoảng 28 mg sắt. Vì vậy, sử dụng một lượng nhất định rau chùm ngây mỗi ngày sẽ giúp cải thiện tình trạng thiếu máu do thiếu sắt.
- Giúp giảm cân: Hoạt chất isothiocyanate có trong rau chùm ngây giúp hạn chế hấp thu chất béo hoặc cholesterol, hỗ trợ quá trình giảm cân.
- Nuôi dưỡng làn da và mái tóc khỏe mạnh: Vitamin C, chất chống oxy hóa trong chùm ngây có thể giúp điều chỉnh sự mất cân bằng nội tiết tố và giúp làm chậm quá trình lão hóa. Một tách trà chùm ngây mỗi sáng có thể giúp bạn trẻ mãi, hoặc ít nhất là giữ cho bạn trông trẻ lâu hơn. Không chỉ vậy, dầu từ hạt chùm ngây còn có tác dụng bảo vệ tóc chống lại các gốc tự do, giữ mái tóc luôn được khỏe mạnh.
Cách dùng chùm ngây
Chùm ngây có thể được chế biến dưới các dạng viên, trà, bột, cốm dinh dưỡng. Có thể sử dụng chùm ngây bằng cách chế biến món ăn, sắc/pha uống hoặc uống theo viên.
Tác dụng phụ của chùm ngây
Trong khi lá cây chùm ngây khá an toàn thì khi sử dụng quá mức vỏ cây sẽ đem lại những hệ quả khó lường, như:
- Tiêu chảy nhẹ
- Tê liệt
- Tổn thương thận và gan
- Hạ huyết áp và nhịp tim chậm vì các alcaloid trong cây.
- Tử cung co bóp từ vỏ cây.
- Đột biến tế bào gây ra bởi một hóa chất được phân lập từ hạt chùm ngây
- Can thiệp vào khả năng sinh sản.
Đối tượng cần lưu ý khi sử dụng cây chùm ngây
- Mang thai: Không nên sử dụng rễ, vỏ cây hoặc hoa chùm ngây nếu bạn đang mang thai. Hóa chất trong rễ, vỏ cây và hoa có thể làm cho tử cung co lại. Trong y học cổ truyền, rễ và vỏ cây được sử dụng để gây sảy thai.
- Cho con bú: chùm ngây đôi khi được sử dụng để tăng sản xuất sữa mẹ. Nó dường như an toàn cho mẹ khi dùng trong vài ngày. Nhưng không có đủ thông tin để biết nó có an toàn cho trẻ bú không. Vì vậy, tốt nhất là tránh moringa nếu bạn đang cho con bú.
- Trẻ em: Lá chùm ngây an toàn khi uống bằng miệng và trong thời gian ngắn. Lá
- Bệnh tiểu đường: lá chùm ngây có thể làm giảm lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường. Theo dõi các dấu hiệu của lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết) và theo dõi cẩn thận lượng đường trong máu của bạn nếu bạn bị tiểu đường và sử dụng moringa.
- Huyết áp thấp (hạ huyết áp): lá chùm ngây có thể hạ huyết áp. Có một lo ngại rằng nó có thể làm giảm huyết áp quá nhiều, gây ngất xỉu và các triệu chứng khác, ở những người đã bị huyết áp thấp.
- Tuyến giáp hoạt động kém (suy giáp): Có mối lo ngại rằng sử dụng lá chùm ngây có thể làm cho tình trạng này tồi tệ hơn.
Hiện nay người dân ngày càng chú ý hơn tới sức khỏe và chính vì thế, những loại thực phẩm được coi là siêu thực phẩm như cây chùm ngây được phát hiện ra để giúp ích cho sức khỏe con người. Tuy vậy hãy thận trọng khi sử dụng nó khi chưa qua sự tham khảo ý kiến của bác sĩ.
