Thoái hóa cột sống cổ là tình trạng lão hóa của xương khớp, làm xương cột sống mất dần đi cấu trúc cùng với chức năng bình thường theo thời gian. Thoái hóa cột sống ở cổ gây người bệnh cảm giác đau nhức, khó chịu kéo dài ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt.
Tổng quan bệnh Thoái hóa cột sống cổ
Theo nghiên cứu mới nhất của các chuyên gia, ở nước ta hiện nay bệnh thoái hóa cột sống ở cổ chiếm đến 33% các loại bệnh về xương khớp, vì vậy cần phải hiểu rõ nguyên nhân và cách điều trị kịp thời để tránh làm cho bệnh trở nặng gây nhiều biến chứng.
Thoái hóa cột sống cổ (Cervical spondylosis) xuất hiện do nhiều nguyên nhân khác nhau trong công việc, lao động, haotj động và tuổi tác. Thoái hóa cột sống ở cổ bệnh học: Đây là quá trình bệnh lý ở các đốt sống cổ, bắt đầu bằng những hiện tượng hư khớp ở các diện đốt sống, đĩa đệm đốt tới các bao hoạt dịch, dây chằng, dần dần về sau xuất hiện, hiện tượng thoái hóa các đốt sống, gây đau vùng cổ và nhất khi vận động.
Thoái hóa cột sống ở cổ là bệnh lý mạn tính khá phổ biến, tiến triển chậm có thể gặp thoái hóa ở bất kỳ đoạn nào, đoạn C5-C6-C7 là thường gặp nhất. Vậy thoái hóa cột sống ở cổ có nguy hiểm không? Gây ra nhiều khó khăn trong sinh hoạt cũng như trong lao động cho người bệnh, tỷ lệ mắc bệnh đều gặp cả hai giới nam và nữ gần như ngang nhau.
Nguyên nhân bệnh Thoái hóa cột sống cổ
- Một trong những nguyên nhân khiến người bệnh bị thoái hóa cột sống ở cổ cổ đó là hoạt động sai tư thế, làm việc kéo dài ở một tư thế, ít vận động, những công việc phải cúi, ngửa nhiều, mang vác nặng trên đầu hay ngồi trước màn hình vi tính quá lâu…
- Đặc biệt, với những trường hợp phải làm việc sử dụng máy tính nhiều, ít vận động cũng gây ra tình trạng thoái hóa cột sống cổ, vôi hóa cột sống, gai cột sống. Khi làm việc vị trí đặt tay trên bàn làm việc hay đối với máy tính quá cao hoặc quá thấp. Vùng cổ và vùng gáy khi đó không được thường xuyên cử động hoặc chỉ giữ nguyên một tư thế, thường xuyên nhìn lên rồi lại nhìn xuống. Vị trí ngồi quá thấp so với bàn làm việc.
- Do chế độ dinh dưỡng ăn uống thiếu chất, thiếu canxi, vitamin, magie hoặc thói quen sinh hoạt cúi, ngửa cổ quá nhiều, mang vác vật nặng trên vai hoặc cổ khi làm việc, kê gối quá cao khi ngủ, lạm dụng bia rượu và thuốc lá.
Những nguyên nhân thoái hóa cột sống cổ trên sẽ gây ra sự thay đổi trong cột sống làm xương và sụn tạo tạo nên cột sống cổ dần thoái hóa. Những thay đổi này có thể bao gồm:
- Mất nước đĩa đệm: Đĩa đệm có tác dụng như miếng lót giữa các đốt sống của cột sống . Ở tuổi 40, hầu hết các đĩa đệm cột sống sẽ bắt đầu khô và co lại, điều này làm cho các đốt sống tiếp xúc với nhau nhiều và khó khăn hơn.
- Thoát vị đĩa đệm: Các vết nứt thường xuất hiện, dẫn đến đĩa đệm (thoát vị) – đôi khi có thể ấn vào tủy sống và rễ thần kinh.
- Xương: Thoái hóa đĩa đệm thường dẫn đến việc cột sống tăng sinh xương để củng cố. Những gai xương này đôi khi có thể chèn ép tủy sống và rễ thần kinh.
- Xơ hóa dây chằng . Dây chằng là các dây nối xương với xương. Dây chằng cột sống có thể bị xơ hóa theo tuổi tác, làm cho cổ kém linh hoạt.
Triệu chứng bệnh Thoái hóa cột sống cổ
Hầu hết các trường hợp thoái hóa cột sống cổ thường không có biểu hiện gì đặc biệt trong một thời gian ban đầu. Khi xuất hiện triệu chứng thường thấy là có cảm giác đau, mỏi, nhức khó vận động vùng cổ. Bệnh nhân bị thoái hóa cột sống ở cổ luôn có cảm giác đau buốt khó chịu, xuất hiện ngay cả khi nghỉ ngơi, mọi cử động đều gây đau đớn.
Người bệnh không thấy có cảm giác khác thường nhưng sau đó, những triệu chứng sau:
- Thực hiện các động tác ở cổ bị vướng và đau thậm chí có thể thỉnh thoảng bị vẹo cổ.
- Đau kéo dài từ gáy lan ra tai, cổ, ảnh hưởng tới tư thế đầu cổ, gây ra tư thế vẹo cổ, tư thế sái cổ. Đau thường lan lên đầu, có thể nhức đầu ở vùng chẩm, vùng trán, đau từ gáy lan xuống bả vai, cánh tay ở một bên hay ở cả hai bên.
- Một số những trường hợp, mất cảm giác sâu của tay, đôi khi cánh tay và bàn tay có thể bị tê liệt.
- Có trường hợp bệnh nhân khi gặp thời tiết lạnh (trở trời) kết hợp với một tư thế nằm không thuận lợi ban đêm có thể gây cứng cổ sáng hôm sau. Khi bị cứng cổ không tự đi được kèm theo rất sợ những cơn ho, hắt hơi. Có người đau ê ẩm vùng gáy hoặc cả mảng đầu sau, rồi lan sang mảng đầu bên phải. Một số khác đau liên tục, không quay đầu sang trái hay sang phải được mà phải xoay cả người.
- Dấu hiệu Lhermitte: là triệu chứng của bệnh thoái hóa cột sống cổ đa xơ cứng hay còn gọi là hiện tượng ghế thợ cắt tóc. Đó là cảm giác khó chịu đột ngột như có luồng điện đi từ cổ xuống xương sống, thậm chí cả tay, chân, ngón tay và ngón chân. Biểu hiện này mạnh hơn khi bạn cúi cổ về trước, nó có thể kết thúc nhanh hoặc kéo dài.
Đối tượng nguy cơ bệnh Thoái hóa cột sống cổ
Các yếu tố nguy cơ của bệnh thoái hóa cột sống cổ bao gồm:
- Tuổi: Người cao tuổi là một đối tượng nguy cơ cao. Thoái hóa cột sống ở cổ thường xuất hiện trên những người ở tuổi trung niên (40 – 50 tuổi), do quá trình lão hóa các đĩa liên đốt, các thân đốt do tưới máu kém nên dễ xuất hiện bệnh.
- Yếu tố di truyền: Những người có người thân từng mắc căn bệnh này cũng có nguy cơ mắc bệnh nhiều hơn những người trong gia đình không có người bị bệnh.
- Nghề nghiệp: Những làm việc ở tư thế cúi, cử động nhiều ở vùng đầu cổ, cường độ lao động cao (làm suốt ngày không nghỉ) và thâm niên lao động (tuổi nghề). Những người dễ bị thoái hóa cột sống ở cổ nhất là người đi cấy, thợ cấy (thoái hóa cột sống ở cổ và đốt sống lưng), thợ cắt tóc, nha sĩ, bác sĩ chuyên khoa răng, thợ sơn trần, thợ trát vách, diễn viên xiếc. Đây cũng là bệnh thường gặp nhất đối với những người làm việc trong văn phòng. Nhân viên văn phòng là một trong những đối tượng có khả năng mắc chứng bệnh này cao nhất do thường xuyên ngồi một chỗ, ít vận động, ít thời gian nghỉ ngơi.
- Chấn thương cổ: Chấn thương cổ trước đây xuất hiện làm tăng nguy cơ mắc bệnh thoái hóa cột sống ở cổ.
- Hút thuốc: Hút thuốc có liên quan đến tăng đau cổ.
Phòng ngừa bệnh Thoái hóa cột sống cổ
Thoái hóa cột sống cổ là căn bệnh chịu ảnh hưởng nhiều của yếu tố nghề nghiệp gây nên do đó phòng bệnh có vai trò rất lớn để hạn chế bệnh:
- Nên thực hiện xoa bóp, chăm sóc trực tiếp đến vùng cổ thường xuyên, không nên làm việc hết sức trong công việc. Cần có thời gian nghỉ ngơi và lao động hợp lý, hạn chế tác động không tốt đến các đốt sống cổ.
- Người làm việc văn phòng, máy tính cần tạo thói quen bảo vệ sức khỏe, tập vài động tác luyện tập hay thay đổi tư thế đơn giản, không ngồi ỳ bên máy tính trong thời gian dài và kết hợp cùng chế độ ăn uống khoa học.
- Ghế làm việc phải có độ cao phù hợp so với bàn làm việc và với chiều cao của người sử dụng, không nên ngồi ghế quá cao hoặc quá thấp. Khi làm việc luôn giữ khoảng cách hợp lý từ tay đến bàn làm việc hay máy tính, ngoài ra sử dụng máy tính có màn hình lớn, tối thiểu là từ 17 inch trở lên giúp các cơ cổ không bị căng, mỏi. Ngồi cách màn hình vi tính 50 – 66cm và đặt màn hình dưới tầm mắt khoảng 10 – 20 độ là khoảng cách tốt nhất. Không nên để màn hình máy tính quá cao hoặc quá thấp hơn so với tầm mắt.
- Ngồi tại bàn làm việc nên chỉnh ghế sao cho 2 cẳng tay song song với mặt sàn, luôn giữ thẳng lưng và 2 vai giữ ngang bằng.
- Khi ngủ hãy đổi tư thế thường xuyên, tránh nằm chỉ một hoặc 2 tư thế sẽ rất dễ bị vẹo cổ. Không nên nằm sấp, bởi tư thế này sẽ khiến cho cổ bị gập xuống, dễ tạo nên chứng thoái hóa cột sống ở cổ.
Một số lưu ý:
- Thay đổi tư thế làm việc khi ngồi làm việc trước màn vi tính, hoặc ngồi xem ti vi kéo dài.
- Không nên vặn bẻ cổ đột ngột khi thấy mỏi, bởi tất cả các động tác này sẽ làm tăng thoái hóa cột sống ở cổ.
- Không nên đội vật nặng trên đầu.
- Không nên ngồi cúi hoặc gập cổ quá lâu (xem tivi, đọc sách, báo); ngồi tàu xe đường dài cần có phần tựa đầu và tựa lưng.
- Khi luyện tập thể dục nhẹ nhàng và xoa bóp cần có sự chỉ dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
- Khi thấy đau đầu, cổ, gáy lan xuống cánh tay, liệt yếu tứ chi, không nên đi bấm nắn vặn vẹo mạnh dễ gây ra những tổn thương nghiêm trọng mạch, dây thần kinh vùng cổ, khi đó cần đi đến các chuyên khoa thần kinh để xác định bệnh chính xác để điều trị.
Các biện pháp chẩn đoán bệnh Thoái hóa cột sống cổ
Chẩn đoán thoái hóa cột sống ở cổ dựa vào thăm khám lâm sàng và các kết quả cận lâm sàng sau:
Khám lâm sàng:
- Kiểm tra tầm vận động của cột sống cổ
- Kiểm tra các phản xạ và sức cơ ở hai tay để phát hiện các tác động của thoái hóa lên các dây thần kinh hoặc tủy sống.
Chỉ định các xét nghiệm:
Có thể thực hiện các phương pháp sau:
- X-quang cột sống cổ: X-quang có thể cho thấy những bất thường, chẳng hạn như gai xương, cầu xương là dấu hiệu trực tiếp của thoái hóa cột sống ở cổ. X-quang cổ cũng có thể loại trừ các nguyên nhân hiếm gặp và nghiêm trọng hơn đối với đau cổ và cứng khớp, chẳng hạn như khối u, nhiễm trùng hoặc gãy xương.
- Chụp CT. Chụp CT có thể cung cấp hình ảnh chi tiết hơn, đặc biệt là các tổn thương xương ở mức độ rất nhỏ.
- Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI có thể giúp xác định chính xác các khu vực nơi dây thần kinh có thể bị chèn ép.
Xét nghiệm chức năng thần kinh
Các xét nghiệm chức năng thần kinh bao gồm:
- Điện cơ (Electromyography). Thử nghiệm này đo hoạt động điện trong dây thần kinh khi cơ bắp ở tay đang co và khi nghỉ ngơi.
- Nghiên cứu dẫn truyền thần kinh. Các điện cực được gắn vào da phía trên dây thần kinh cần nghiên cứu. Sau đó cho một dòng điện nhỏ truyền qua dây thần kinh để đo cường độ và tốc độ của tín hiệu thần kinh.
Các biện pháp điều trị bệnh Thoái hóa cột sống cổ
Thoái hóa cột sống cổ điều trị phụ thuộc vào từng mức độ nghiêm trọng của các dấu hiệu quả bệnh. Mục tiêu để giảm đau, giúp duy trì các hoạt động thông thường nhất và ngăn ngừa tổn thương vĩnh viễn cho tủy sống và dây thần kinh.
Điều trị nội khoa:
- Thuốc chống viêm, giảm đau không steroid(NSAID): việc lựa chọn các loại thuốc giảm đau trong nhóm này còn phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe và các bệnh kèm theo khác.
- Corticosteroid: một liệu trình ngắn của thuốc uống tiên dược có thể giúp giảm đau. Nếu triệu chứng đau nghiêm trọng, tiêm Corticosteroid có thể là cần thiết.
- Sử dụng thuốc giãn cơ: một số loại thuốc, chẳng hạn như cyclobenzaprine, có thể giúp giảm sự co cơ từ đó giúp giảm đau.
- Thuốc chống động kinh: Một số loại thuốc điều trị động kinh, chẳng hạn như gabapentin (Thần kinh, Horizant) và pregabalin (Lyrica), có thể làm giảm cơn đau của các dây thần kinh bị tổn thương.
- Thuốc chống trầm cảm. Một số loại thuốc chống trầm cảm đã được chứng minh có thể giúp giảm đau cổ do thoái hóa cột sống.
Vật lý trị liệu:
- Dùng các bài tập để giúp kéo dài và tăng cường sức cơ ở cổ và vai. Đặc biệt với các phương pháp như kéo dãn, xoa bóp vùng, điện phân dẫn thuốc sẽ giúp làm giảm biểu hiện đau đáng kể.
Phẫu thuật:
- Nếu điều trị bảo tồn thất bại hoặc nếu các dấu hiệu và triệu chứng thần kinh chẳng hạn như yếu ở tay cần phẫu thuật để giải phóng chèn ép tạo thêm chỗ cho tủy sống và rễ thần kinh.
- Các phương pháp phẫu thuật có thể thực hiện là:
- Loại bỏ một đĩa đệm thoát vị hoặc xương.
- Loại bỏ một phần của đốt sống.
- Hợp nhất một phần của cổ bằng cách ghép xương và phần cứng.
Những thông tin về thoái hóa cột sống cổ trong bài viết trên đây, hy vọng sẽ mang đến cho bạn những thông tin hữu ích về căn bệnh này để nhanh chóng ngăn ngừa và điều trị hiệu quả.
